O Centrum
Centrum Badań Nawarstwień Historycznych, zostało powołane na Akademii Górniczo-Hutniczej dnia 31 października 2013 roku Zarządzeniem Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie nr 51/2013 w celu prowadzenia działalności publicznej na rzecz badań i ochrony zabytków.
Zgodnie z Zarządzeniem Nr 79/2019 Rektora AGH z dnia 10 grudnia 2019 r. od dnia 1 stycznia 2020 roku jednostka Centrum Badań Nawarstwień Historycznych stała się jednostką wewnętrzną Wydziału Odlewnictwa.
Centrum ma szeroką i udokumentowaną współpracę ze środowiskiem naukowym wielu jednostek badawczych i muzealnych. Rolą Centrum jest prowadzenie interdyscyplinarnych badań naukowych, służących wnikliwej analizie, konserwacji i ochronie dziedzictwa archeologicznego, kulturowego, przyrodniczego i przemysłowego.
Idea ta jest realizowana poprzez organizację zespołów do realizacji prac o charakterze badawczym, technologicznym i konserwatorskim oraz umożliwienie środowisku historyków dzieł sztuki, muzealników, archeologów i konserwatorów współpracy w ramach unikalnej infrastruktury badawczej. Centrum na stałe współpracuje z wieloma jednostkami nauki i kultury.
Podstawą jego funkcjonowania jest współdziałanie zespołów specjalistów AGH z: Wydziału Odlewnictwa, Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Wydziału Metali Nieżelaznych, Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej, a także Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami oraz infrastruktury badawczej jednostek zaangażowanych we wspólne przedsięwzięcia na rzecz ochrony dziedzictwa, konserwacji dzieł sztuki i badań historii technologii.
Analiza zabytków prowadzona jest w stacjonarnych laboratoriach AGH oraz z wykorzystaniem mobilnej aparatury w miejscu przechowywania obiektów, czyli w instytucjach kultury, muzeach i obiektach sakralnych, które ze względu na wysoką wartość lub duże gabaryty nie mogą być przewożone.
Aktywność naukowa badaczy, jest gwarancją właściwego naukowego wykorzystania aparatury, również do upowszechnienia technik badawczych i interdyscyplinarności w nauce. Dotychczasowym dorobkiem centrum jest wiele publikacji afiliowanych w AGH Centrum Badań Nawarstwień Historycznych, udział w zespołach badawczych, projektach naukowych i konferencjach interdyscyplinarnych oraz realizacji filmów, pokazów i wystaw popularnonaukowych.
Cechą zespołu badawczego AGH, reprezentowaną przez Centrum Badań Nawarstwień Historycznych, jest interdyscyplinarność i komplementarność metod badawczych do rozwiązywania problemów z zakresu inżynierii materiałowej i technologii produkcji wyrobów metalowych, ceramicznych, szklanych, również w powiązaniu z geośrodowiskowymi i kulturowymi aspektami ochrony środowiska.
Centrum stanowi wewnętrzne konsorcjum grup badawczych i specjalistycznych laboratoriów z różnych dyscyplin. W działalności centrum wykorzystywana jest metodologia nauk współpracujących: inżynierii materiałowej, geologii, geochemii, geofizyki, mikrobiologii, górnictwa, metalurgii, odlewnictwa, przeróbki plastycznej, ceramiki oraz archeologii. Obszary priorytetowe dziedzictwa kulturowego ERIHS-PL zostały wskazane w strategii jak: rozwój świadomego społeczeństwa, czy zrównoważone zarządzanie dziedzictwem kulturowym poprzez między innymi konserwację profilaktyczną i praktyczną, opartą na badaniach naukowych oraz dziedzictwo kulturowe w epoce cyfrowej.
W praktyce na Akademii Górniczo-Hutniczej oznacza to zarówno kształcenie studentów w przedmiotach humanistycznych w obszarze dziedzictwa, jak i działania w ramach konsorcjum zmierzające do opracowania innowacyjnych materiałów, technik i procedur dla analizy, i ochrony zabytków archeologicznych i dzieł sztuki.
W zakresie wdrażania technik cyfrowych jest to wykorzystanie narzędzi i metod do badań nieinwazyjnych i niedestrukcyjnych, tworzenie modeli wirtualnych i rekonstrukcji cyfrowych. Szeroki zakres technik badawczych i metodologii oferowanych przez konsorcjum, dzięki efektowi synergii, może wnieść unikatowy wkład do zachowania tych obiektów dla przyszłości.
Wspólna oferta usług badawczych na najwyższym poziomie jest najważniejszą formą aktywności AGH na rzecz ochrony dziedzictwa.
Dotychczas w ramach Centrum Badań Nawarstwień AGH prowadzono szereg prac z wykorzystaniem mobilnej aparatury przy obiektach zabytkowych, między innymi były to: Zamek Królewski i katedra na Wawelu, kościoły Mariacki i Dominikanów w Krakowie, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej na Wawelu, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Elbląska, Biblioteka PAU w Krakowie, Muzeum Pałac Jana III w Wilanowie, Muzeum Diecezjalne w Pelplinie, Muzeum Narodowe - oddziały w Warszawie, Lublinie, Kielcach, Krakowie, Archiwum Polskiego Radia, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Żydowski Instytut Historyczny, ASP w Krakowie i Warszawie, Zakład Konserwacji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, Szwedzkie Archiwum Narodowe, Norweska Biblioteka Narodowa, Muzeum Edvarda Muncha w Oslo, Uniwersytet w Oslo.
W laboratoriach AGH realizowane są badania dzieł sztuki i analizy rozwoju technik wytwórczych, m.in.:
● badania technologii wykonania przedmiotów metalowych, kamiennych i ceramicznych,
● badania technik zdobniczych,
● badania mikrostruktury i właściwości wyrobów zabytkowych z wykorzystaniem metod nieniszczących i mikroniszczących pod względem technologii wykonania i właściwości stosowanych tworzyw, a także proweniencji,
● badania eksperymentalne poprzez tworzenie wzorców (stopów modelowych) i dokładną charakterystykę fizykochemiczną historycznie stosowanych tworzyw,
● badania korozji dawnych stopów i rozwój technik konserwacji metalu na podstawie badań powierzchni i mikrostruktury,
● nieniszczące pomiary światłotrwałości dzieł sztuki (malarstwo, dokumenty, rękopisy),
● obrazowanie technikami obrazowania multispektralnego oraz wielomianowych map tekstury.
Projekty:
Platforma technik obrazowania i analityki do badań nad dziedzictwem i historią technologii stanowi zintegrowany system badawczy służący naukowej współpracy interdyscyplinarnej.
http://www.1odlewnictwo.agh.edu.pl/katedra/platforma.html
Biografia brązu. Archeometalurgiczne studium nad technologią odlewnictwa społeczności kultury łużyckiej w Wielkopolsce
Adaptacja i doposażenie laboratorium badawczego metali i stopów pod kątem analiz odlewów i zabytków archeologicznych na Wydziale Odlewnictwa AGH